BIOTEKNOLOGIA

Bioteknologia izaki bizidunak edo haien zatiak erabiltzean datza, zenbait produktu berriak sortzeko edo eraldatzeko, adibidez; elikadurak, medikamenduak
Teknologia hau lehena erabili zuena Kart Ereky, nekazaritza-ingeniariak izan zen, 1919. urtean.
Mahats hartzitutako zukua ardo bihurtzen den aurkikuntza, gazta edo esnea jogurt bihur dadin edo garagardoa bihurtzen dela malta eta lupulo zerealak hartzitatzen.
Bioteknologia barruan bi atal bereizten dira: Bioteknologia tradizionala edo klasikoa eta Bioteknologia modernoa.

 

INGENIARITZA GENETIKOA

Ingeniaritza genetikoaren bidez organismo baten geneak aldatzen dira, eta gene berriak sartzen dira bere ADN-an. Horrela, genetikoki eraldatutako organismoak lor dezakegu.
Geneak espezie bereko edo desberdineko organismo batetik bestera transferitzean datza.
Ingeniaritza genetiko prozesua hainbat etapa ditu.

• 1. Transferitu nahi den genea aurkitzea eta isolatzea. Zati txikitan mozten dute ADN, nahi dugun genea lortzeko.

• 2. Bektorea aukeratzea. Aukeratutako ADNak, zer ezaugarri dituen eta zer tamaina duen, bektorea hautatuko da.

• 3. Aukeratutako ADNa eta bektorearen ADNa lotzea. Ligasen bidez, isolatutako ADNa eta bektorearen ADNa lotzen dira, ADN errekonbinanteko molekula bat sortzen.

• 4.Transferitutako genea duen bektorea zelula ostalarian sartzea.

• 5.Organismo transgenikoa aldatzea, zelula ostalaria zatitu egiten da eta aukeratutako geneak duten kopiak sortzen dira.

Ingeniaritza genetikoa erabiltzen da adibidez medikamenduak lortzeko (intsulina, esate baterako ) nekazaritzan ( izozteak erresistitzen dituzten tomateek lortzeko ) eta abeltzaintzan ( esne gehiago ekoizpen duten behiek lortzeko ) eta terapia genetikoarentzako ( gaixotasunak sendatzeko ).

 

IN VITRO ERNALKETA.

Bikote antzuek ume biologikoak izateko gehien erabiltzen den metodoa da. In Vitro ernalkuntza bide naturaletik ernaldu ezin diren kasu askoren soluzioa da, gizon edo emakumearen zailtazun batzuen ondorioz haien sexu-aparatuetan.

1978an teknika horren bitartezko lehen umea jaio zen Inglaterran. 

PROZEDURA:

- OBULAZIOAREN PRESTAKUNTZA.

In vitro ernalketaren prozesuaren lehen pausua da. Fase honetan obozito kantitate nahikoa eratzen dira beren hurrengoko erauzketa eta ernalketarako.

- OBOZITO ERAUZKETA. 

In vitro ernalketaren bigarren pausua da. Prozesu honetan eratutako obozitoak erauzten dira bagina sartzen den ultrasoinuen bitartez gidatzen den xiringa batekin.

- ERNALKETA.

Obozitoak behar duen ingurua prestatzen da guztiz heltzeko.

Bi prozedura mota daude: 

           - Ohiko IVF ernalketa:

Obozitoak eta espermak plaka berezi batean elkartzen dira.

         - Intrazitoplasmiko esperma injekzioa. (ICSI):

Laborategiko tekniko batek espermatozoide bat hartzen du eta zuzenean obozitoaren barrualdean injektatzen du.

         · Edoizen bi prozedura hauek erabili ondoren, eta 18 ordu itxoin eta gero, ernaldu diren obozitoen kantitatea aztertzen da eta hauek beste inguru batera eramango dira hurrengo fasea hasteko. 

- ENBRIOIEN KULTIBOA.

Ernalketa gertatu ondoren fase hau hasten da. 2-5 egunetara irautzen du. 3º egunetik embioia 6 edo 8 zelulak ditu.

- ENBRIOIEN TRANSFERENTZIA.

Prozedura oso sinplea da. Enbrioi kantitate konkretu bat emakumearen uteroara garraiatzen da plastikozko tubo txiki baten bitartez, eta behin garraiatutak progesterona injekzio bat jartzen zaio.

http://www.youtube.com/watch?v=LYQVxd1MHuk&feature=related

Landare transgenikoak elikagaigintza

LANDARE TRANSGENIKOAK ELIKAGAIGINTZA

Zer dira landare transgenikoak?

Landare transgenikoak landareen ezaugarriak hobetzeko eraldatzen diren landareak dira. Horretarako, interesatzen zaigun ezaugarri bat lortzeko, ezaugarri hori eragiten duen genea hartzen dugu beste izaki bizidun batetik(bakterio, landare edo animalia), eta gure landarearen genoman sartzen da,sartutako gene horren bidez ekoizten nahi den proteina ekoizteko eta karaktere jakin bat lortzeko.Nahi dugun proteina adibidez intsektuei aurre egiteko, landarea azkarrago hazteko, edo beranduago usteltzeko behar da.

Zertarako GE elikagaiak?

    Abantailak:

1. Produktuen produktibitatea handitu, gaixotasunak, lehorteak edo euriteei aurre egiteko erresistentzia handitzen.

2. Landarearen kalitatea handitu, bere itxura edo nutrizio-edukia hobetzearen bidez.

3. Fruituen heltzea atzeratzea edo fruitu guztiak une berean heltzea.

4. Sendagaien ekoizpena. Aztertu egin da arto eta soja landare transgenikoetatik hainbat txerto lor daitezkeela.

5. Fruituen usteltze denbora handitzea.

Disabantailak:
1. GM produktuak merkaturatzean informazio eza izateak, alergia eragin diezaioke kontsumitzaileari.

2. Intsektizidak eta antzekoek landareari erasotzen dioten intsektuekin bukatzen dute. Baina haizeak intsektizidak hedatzen ditu, eta beste landareak eraso ditzake horiek hiltzen.

3. Ezegonkortasun genetikoa.Berez landarearena ez den gene bat sartzean ezegonkortasun genetikoa eragiten du.Eta landarean berriz egonkortasuna lortzeko hainbat mutazio gerta behar dira.


4. Landareari gene berria sartzean, landare pareta apur dezake.


5. Ingurumena kutsatsea. Landarearen berezko zikloa aldatzean oxigeno izurketak eta karbono xurgaketak murrizten dira. 

AMA ZELULAK

Zelula amak izaki batetan propioak diren beste edozein zelula mota ekoitzi ditzaketen zelulak dira. Gaur egungo ikerkuntzan, klonazio eta ingenieritza genetikoaren oinarria dira. Horregatik oso garrantzitsua da hauek oso ondo ezagutzea, hauekin ikerkuntzak egiteko, autoberritzeko ahalmena dutelako, hau da, ADN aren edozein informazioa irakurtzeko eta beraz edozein proteina sintetizatzeko ahalmena dutelako.

80 hamarkadan, saguen enbrioien zelulak(blastometroak) banatzea posible zela ikusi zuten, eta hauetatik zelula amak lortu zituzten. Hauei esker, gaur egun sendatzeko oso zaila diren gaixotasunak agian etorkizunean sendatzea posible izando da.  

TERAPIA GENIKOA

Terapia genikoa 80ko hamarkadan sortu zen ingeniaritza genetikoaren garapena izan zen. Honen helburua gen baten sekuentzia ondo funtzionatzen duen beste sekuentzia baten bidez ordezkatzea da. Hau funtzioan jartzeko  bektore batzuk hartzen dira, gizakiarentzat patogenoak ez diren birusak, eta organismoaren barruan sartzen dira garraiobide giza gaixotasuna eragiten duten geneak aldatzeko, kromosometatik gen okerrak kenduz zuzenak jartzen.

Teknika honek garrantzi handiko gaixotasun ezberdinak sendatzeko ahalmena dauka, hala nola, minbizia, gaixotasun genetikoak, hiesa, diabetea, bihotzeko eta odol-hodietako gaixotasunak, eta neuronak kaltetzen dituzten gaixotasunak (Parkinsona adibidez).

Hau egiteko bi teknika inbestigatu dituzte:

-In vivo:

Modu honekin pazientearen organismoaren barruan sartu nahi ditugun geneak dituen bektorea zuzenean sartzen da. Gene horiek botika baten bezala eragiten dute, gorputzaren zelulei beren eduki genetikoa transferitzen baitie.

-Ex vivo:

Pazientearen gene arazoak dituzten zelulak organismotik ateratzen dira eta laborategian nahi diren geneak transferitzen dizkiete geneen bidez. Ondoren, zelulak berriro sartzen dira organismoan.

Teknika hau martxan jarri da baina erantzun gehienak kaltegarriak izan dira.

ANIMALI TRANSGENIKOAK

Zer dira animali transgenikoak?

Berez, zientziaren ikuspegitik, animali  transgenikoak ezaugarri berriak izateko material genetiko berria txertatu zaion animailak dira. Normalean animaliengan aldaketak sortu nahi dira adibidez tamainaz handitzea edo birusena urrean  inmuneak izatea.

Nola sortzen dira animalia transgenikoak ?

Hiru eratan sortu ahal dira animali transgenikoak:

• Microinyekzioak:Ezpezie askotan egin daiteke baina bakarrik %5 ematen dute animalia bizirik.
• Retrobirusa: teknika honen bidez genea(birus batean sartuta) zelula guztietan injertatzen da. Injertatutako genea reproduzituz gero , enfermedadeak sortu ahal ditu animaliengan.
• Zelula amen bidez: Seguruena da eta nahi duzun genera bidali ahal duzu nahiko prezizioarekin. Erabiliena da.

Informazio gehiago eskuratzeko bisitatu  ondorengo web orria :

Animali transgenikoei buruzko infografia